Tag Archives: վաղենակ

Թաղարների մեջ բույսեր աճեցնելու ուղեցույց

Անվանումը Լույսը Թաղարի
նվազագոյն չափսը*

[լիտր]
Քանակը
թաղարում**

[բույս]
Հեռավորությունը
բույսերի միջև

[սմ]
Ռեհան
Basil
1 1
Սոխ կտրող
Chives
1 3
Վաղենակ
Calendula
1-2 3-5 8-10
Տերեփուկ կապույտ
Bachelor Buttons
1-2 3-5 8-10
Մեխակ
Dianthus
1-2 3-5 8-10
Թավշածաղիկ
Marigold
1-2 3-5 8-10
Ջրկոտեմ
Nasturtium
1-2 3-5 8-10
Մաղադանոս
Parsley
1-2 1
Զառ-մանուշակ
Pansy
1-2 3-6 8-10
Անանուխ
Peppermint
1-2 3-5 8-10
Ուրց
Thyme
1-2 1
Արուգուլա
Arugula
2 3-5 8-10
Արևքուրիկ
Hyssop
2-4 1
Հազար
Lettuce leaf
2-20 6-60 5-8
Շվեյցարական մանգոլդ
Swiss chard
4 4-5 10-15
Դդում
Pumpkin
4 1
Եղեսպակ
Sage
4 1
Սոխ
կանաչ
Onions green
4 10-12 5-8
Խնկենի
սովորական
Oregano
4 1
Գազար
Carrots
4-20 8-40 5-8
Համեմ չինական
Cilantro
4-20 1 20-30
Սամիթ
Dill
4-20 12-60 20-30
Լոբի
(թուփ)
Beans, Bush
8 3 10-15
Լոլիկ Չերրի 8 1
Բադրիջան
Eggplant
8-20 3
Գանգրակաղամբ
Kale
8-20 3 25-38
Սոխ
Onions
8-20 3-5 10-13
Սիսեռ
Peas
8-20 3-6 8-10
Պղպեղ
Peppers, bell
8-20 1
Պղպեղ կծու
Peppers,
hot
8-20 1
Վարունգ
(մագլցող)
12-20 3 Խմբել կենտրոնում
Վարունգ
(թուփ)
12-20 1
Լոբի
(մագլցող)
Beans, Pole
20 3 5-10
Բրոկոլի
Broccoli
20 1-2 31-46
Դդմիկ
Squash
20 1
Դդմիկ
Zucchini
20 1
Լոլիկ 20 1
Կանտալուպ
Cantaloupe
20 1
Կաղամբ
Cabbage
20-60 1-3 30-46

* Որքան փոքր է թաղարը, այնքան հաճախ բույսը ջրելու կարիք է առաջանում՝ երբեմն օրը երկու և ավելի անգամ:
** Կախված է թաղարի ձևից:
Տես նաև

ԲԱՆՋԱՐԵՂԵՆ ԱՃԵՑՆԵԼՈՒ
ՀԱՄԱՐ ՆԱԽԱՏԵՍՎԱԾ ԾԱՂԿԱԹԱՂԱՐՆԵՐԻ ՉԱՓՍԵՐԸ

Վաղենակը որպես սիդերատ

Վաղենակ, (նարգիզ) (անգլ.՝ Marigold, ռուս.՝ Календула, լատ.՝ Calendula), աստղածաղկազգիներ (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա և բազմամյա խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 30 տեսակ։
Հայաստանում էնդեմիկ է 1 տեսակ՝ պարսկական (լատ.՝ calendula persica)։  Վաղենակ դեղայինը (լատ.՝ Calendula officinalis) և՛ դեղաբույս է, և՛ շատ տարածված, 20-75 սմ բարձրությամբ դեկորատիվ ծաղիկ է, որը կարելի է օգտագործել նաև որպես սիդերատ:
Հայտնի է, որ վաղենակը վանում է թիթեռներին ու տիզերին, իսկ թրաշուշանների հետ աճողը կարող է փրկել վերջիններիս բշտիկոտներ կոչվող վնասատուներից:
Վաղենակի դեղայինի կազմում կան եթերային յուղեր, ֆիտոնիցիդներ, դաբաղող նյութեր ու մեծ քանակությամբ միկրո և մակրոէլեմենտներ: Այդ օգտակար տարրերով հագեցած, երիտասարդ, կանաչ ծիլերը՝ հնձվելուց ու հողին խառնվելուց հետո, հողում մնացած արմատներով հանդերձ, քայքայվելով, լավ սննդարար միջավայր են ստեղծում:
Որպես ցանքածածկ օգտագործելու դեպքում էլ, վաղենակի հողի հետ շփվող մասերը աստիճանաբար քայքայվում են կամ ուտվում են որդերի ու միկրոօրգանիզմների կողմից, ինչից հետո վերածվում են ազոտով, լուսածինով, կալիումով և այլ օգտակար տարրերով հարուստ հումուսի:
Վաղենակի սերմերը ցանում են 2-3 սմ խորությամբ:

Հղումներ

Սերմերի ծլողունակությունը

Բույսը1000 սերմի քաշը
[գրամ]
1 գրամ սերմերի
քանակը
[հատ]
Ծլողունակության պահպանման
ժամկետը
[տարի]
Անիսոն
Анис
1,6-1,76001-2
Արտիճուկ
Артишок
45-5518-204-5
Աստղածաղիկ
Астра
  1-2
Արևածաղիկ
դեկորատիվ
Подсолнечник декоративный
  2-3
Բադրիջան
Баклажан
  3-4
Բողկ
Редька
7-10100-1603-5
Բողկ Ամսական
Редис
8-12,580-1253-5
Գազար
Морковь
2-2,8500-5203-5
Գինձ
Кориандр
5-1570-2005-7
Գոնգեղ
Брюква
2,8-4,5270-4103-5
Դանդուռ Портулак  2-3
Դդմակ
Патиссон
80-1206-86-8
Դդմիկ
Кабачок
140-2005-77-8
Դդում
Тыква
140-3503-74-5
Եգիպտացորեն
Кукуруза
  5-7
Եղերդ
Цикорий
салатный
1,3-1,5600-8002-3
Թարխուն
Эстрагон
0,250002-3
Թրթնջուկ
Щавель
0,8-2500-12002-3
Լոբի Фасоль  5-6
Լոլիկ
Томат
2,8-5200-3504-5
Լուպին Люпин  4
Խինձ
Скорцонера
13-1470-802
Խնկածաղիկ
Майоран
0,2-0,350002-3
Ծաղկակաղամբ
Капуста цветная
4-7140-2504-5
Ծնեբեկ
Спаржа
1650-602-3
Ծիթրոն կամ Ծոթոր բոստանային
Чабер
огородный
0,45-0,61200-30002
Կաղամբ
Капуста
белокочанная
3-5200-3004-5
Կոտեմ
Кресс-салат
2-3350-5003-4
Հազար
Салат
0,8-1,3800-12503-4
Հավակատար
Амарант
  6-7
Հարսնախոտ
Физалис
8-10100-1203-4
Ձմերուկ
Арбуз
60-1407-166-8
Ճակնդեղ
Свекла
10-2240-903-4
Մաղադանոս
Петрушка
1,5-1,8740-7802-3
Մանանեխ
Горчица
1,6-2,0500-10003-5
Մատնետունկ
Наперстянка
  1-2
Մեխակ Гвоздика  3-4
Մեղվախոտ
Мелисса
0,61500-17002-3
Նեխուր
Сельдерей
1-1,2800-10001-2
Շաղգամ
Репа
1,5-3,5350-6703-5
Պղպեղ
Перец
5-8125-2003-4
Ռեհան
Базилик
1-1,7600-10004-5
Ռևանդենի
Ревень
9-1670-901-2
Սամիթ
Укроп
1,2-2,5400-8002-3
Սեխ
Дыня
  6-7
Սիսեռ
Горох
140-4003-73-5
Սոխ Лук
репчатый
  2-3
Սպանախ
Шпинат
8-1190-1203-4
Սուսամբար
Душица
0,110
000
1-2
Վաղենակ Календула  1-2
Վայրի գազար
Пастернак
2,2-4,7220-2501-2
Վարունգ
Огурец
16-3040-606-8
Զոպա

Иссоп
Hyssop

1-1,1940-10003-4
Катран
Crambe
33-3628-392-3
Кервель
Chervil
1,9500-5503-4
Овсяный
корень
Purple salsify
101002-3
Բորաժ
Borage
Огуречная трава
13-1855-752-3
Фенхель
Foeniculum
3-4250-3502-3

Սիդերատներ

Սիդերատները բույսեր են, որոնք աճեցվում են հիմնական կուլտուրայից առաջ կամ կողքին՝ հողը հարստացնելու, օգտակար նյութերով հագեցնելու և հողի կառուցվածքը բարելավելու նպատակով: Հաճախ սիդերատներին կոչում են կանաչ պարարտանյութ:
Որպես կանոն, սիդերատները արագ կանաչ զանգված են ձևավորում, որը հնձվում և թողնվում է հողի վրա որպես պաշտպանիչ շերտ կամ խառնվում է հողի հետ որպես սնունդ: Իսկ հողի մեջ մնացած արմատները որոշ ժամանակ անց փտում են հարստացնելով հողը ու միևնույն ժամանակ ծակոտկեն ու ջրա-օդաթափանց դարձնելով այն:
Միևնույն ժամանակ սիդերատները, իրենց թփերով ստվերելով գրունտը և հզոր արմատներով ճնշում են մոլախոտերին:
Բացի այդ սիդերատները բարենպաստ կենսապայմաններ են ստեղծում օգտակար միկրոօրգանիզմների, որդերի և այլ մանր միջատների համար, իսկ հնձվելուց հետո լավ կեր են դառնում:
Կան նաև շատ սիդերատներ, որոնք այլ մշակաբույսերի կողքին աճելով, իրենց արտադրություններով բարենպաստ ազդեցություն են ունենում դրանց վրա կամ վանում են վնասատուներին:
Սիդերատների՝ մարգերի ազատվելուց հետո իրականացված աշնանացանը պաշտպանում է հողը քամու և ջրային էրոզիայից, նպաստում են ձյան կուտակմանը, ինչը պաշտպանում է հողը ցրտահարումից:
Եթե հողը խիստ անբերրի է, ապա խորհուրդ է տրվում մեկ տարի այն ցանել միայն սիդերատներով՝ անընդհատ հնձելով ու նոր ցանք կատարելով: Մնացած դեպքերում սիդերատներ ցանում են հիմնական մշակաբույսերից առաջ, հետո կամ կողքին:

Սիդերատները, ըստ գործառույթի, կարելի է բաժանել հետևյալ խմբերի
  • մթնոլորտից ազոտի կորզում և կուտակում – լոբազգիներ;
  • ֆոսֆատների փոխակերպում դյուրայուրացվելի ձևերի – լոբազգիներ, մանանեխ, հնդկացորեն;
  • ազոտի կորզում հողից, հողի հանքայնացումից պաշտպանություն – խաչածաղկավորներ, հացահատիկայիններ;
  • հողի փխրեցում մեծ խորությամբ – մանանեխ, բողկ, լուպին, կորնգան, հնդկացորեն;
  • պաշպանություն նեմատոդներից – լոբազգիներ, արևածաղիկ, ֆացելիա:

Սիդերատներն ըստ ընտանիքների

Լոբազգիներ
Գաղտրիկազգիներ
Ֆացելիա (Phacelia, Фацелия, լատ.` Phacelia)
Խաչածաղկավորներ
Հացահատիկայիններ
Հնդկացորենազգիներ
Հնդկացորեն (Fagopyrum, Гречиха, լատ.՝ Fagopyrum)
Աստղածաղկազգիներ
Հավակատարազգիներ
Հավակատար (Amaranth, Амарант, լատ.՝ Amaranthus)
Հնդկոտեմազգիներ
Հնդկոտեմ (Nasturtium, Настурция, լատ.՝ Tropaeoium)
Հղումներ