Հավակատարը (անգլ.՝ Amaranth, ռուս.՝ Амарант, լատ.՝ Amaranthus), հավակատարազգիների ընտանիքի միամյա և բազմամյա բույսերի ցեղ է։ Հայտնի է մոտ 80 տեսակ։
Հավակատարի օգտակար նյութերով հարուստ տերևները, քայքայվելուց հետո, ունակ են էականորեն բերրիացնել հողը:
Հողի նկատմամբ առանձնահատուկ պահանջներ չունի, աճում է նույնիսկ աղուտներում: Չի սիրում հողի գերխոնավացում, երաշտադիմացկուն է և, գործնականում, չի հիվանդանում:
Հավակատարի արմատները մինչև 2 մ խորանում են հողի մեջ, ինչով բարելավում են հողի կառուցվածքը:
Քանի որ Հավակատարը ջերմասեր բույս է, այն տնկում են կամ ուշ գարնանը, կամ էլ ամռանը՝ երբ հիմնական մշակաբույսերից հետո տեղ է ազատվում:
Ցանելուց առաջ Հավակատարի սերմերը խառնում են ավազի հետ:
Հնձում են Հավակատարը մինչև ծաղկելը:
Tag Archives: հավակատար
Սերմերի ծլողունակությունը
| Բույսը | 1000 սերմի քաշը [գրամ] | 1 գրամ սերմերի քանակը [հատ] | Ծլողունակության պահպանման ժամկետը [տարի] |
| Անիսոն Анис | 1,6-1,7 | 600 | 1-2 |
| Արտիճուկ Артишок | 45-55 | 18-20 | 4-5 |
| Աստղածաղիկ Астра | 1-2 | ||
| Արևածաղիկ դեկորատիվ Подсолнечник декоративный | 2-3 | ||
| Բադրիջան Баклажан | 3-4 | ||
| Բողկ Редька | 7-10 | 100-160 | 3-5 |
| Բողկ Ամսական Редис | 8-12,5 | 80-125 | 3-5 |
| Գազար Морковь | 2-2,8 | 500-520 | 3-5 |
| Գինձ Кориандр | 5-15 | 70-200 | 5-7 |
| Գոնգեղ Брюква | 2,8-4,5 | 270-410 | 3-5 |
| Դանդուռ Портулак | 2-3 | ||
| Դդմակ Патиссон | 80-120 | 6-8 | 6-8 |
| Դդմիկ Кабачок | 140-200 | 5-7 | 7-8 |
| Դդում Тыква | 140-350 | 3-7 | 4-5 |
| Եգիպտացորեն Кукуруза | 5-7 | ||
| Եղերդ Цикорий салатный | 1,3-1,5 | 600-800 | 2-3 |
| Թարխուն Эстрагон | 0,2 | 5000 | 2-3 |
| Թրթնջուկ Щавель | 0,8-2 | 500-1200 | 2-3 |
| Լոբի Фасоль | 5-6 | ||
| Լոլիկ Томат | 2,8-5 | 200-350 | 4-5 |
| Լուպին Люпин | 4 | ||
| Խինձ Скорцонера | 13-14 | 70-80 | 2 |
| Խնկածաղիկ Майоран | 0,2-0,3 | 5000 | 2-3 |
| Ծաղկակաղամբ Капуста цветная | 4-7 | 140-250 | 4-5 |
| Ծնեբեկ Спаржа | 16 | 50-60 | 2-3 |
| Ծիթրոն կամ Ծոթոր բոստանային Чабер огородный | 0,45-0,6 | 1200-3000 | 2 |
| Կաղամբ Капуста белокочанная | 3-5 | 200-300 | 4-5 |
| Կոտեմ Кресс-салат | 2-3 | 350-500 | 3-4 |
| Հազար Салат | 0,8-1,3 | 800-1250 | 3-4 |
| Հավակատար Амарант | 6-7 | ||
| Հարսնախոտ Физалис | 8-10 | 100-120 | 3-4 |
| Ձմերուկ Арбуз | 60-140 | 7-16 | 6-8 |
| Ճակնդեղ Свекла | 10-22 | 40-90 | 3-4 |
| Մաղադանոս Петрушка | 1,5-1,8 | 740-780 | 2-3 |
| Մանանեխ Горчица | 1,6-2,0 | 500-1000 | 3-5 |
| Մատնետունկ Наперстянка | 1-2 | ||
| Մեխակ Гвоздика | 3-4 | ||
| Մեղվախոտ Мелисса | 0,6 | 1500-1700 | 2-3 |
| Նեխուր Сельдерей | 1-1,2 | 800-1000 | 1-2 |
| Շաղգամ Репа | 1,5-3,5 | 350-670 | 3-5 |
| Պղպեղ Перец | 5-8 | 125-200 | 3-4 |
| Ռեհան Базилик | 1-1,7 | 600-1000 | 4-5 |
| Ռևանդենի Ревень | 9-16 | 70-90 | 1-2 |
| Սամիթ Укроп | 1,2-2,5 | 400-800 | 2-3 |
| Սեխ Дыня | 6-7 | ||
| Սիսեռ Горох | 140-400 | 3-7 | 3-5 |
| Սոխ Лук репчатый | 2-3 | ||
| Սպանախ Шпинат | 8-11 | 90-120 | 3-4 |
| Սուսամբար Душица | 0,1 | 10 000 | 1-2 |
| Վաղենակ Календула | 1-2 | ||
| Վայրի գազար Пастернак | 2,2-4,7 | 220-250 | 1-2 |
| Վարունգ Огурец | 16-30 | 40-60 | 6-8 |
| Զոպա Иссоп | 1-1,1 | 940-1000 | 3-4 |
| Катран Crambe | 33-36 | 28-39 | 2-3 |
| Кервель Chervil | 1,9 | 500-550 | 3-4 |
| Овсяный корень Purple salsify | 10 | 100 | 2-3 |
| Բորաժ Borage Огуречная трава | 13-18 | 55-75 | 2-3 |
| Фенхель Foeniculum | 3-4 | 250-350 | 2-3 |
Սիդերատներ
Սիդերատները բույսեր են, որոնք աճեցվում են հիմնական կուլտուրայից առաջ կամ կողքին՝ հողը հարստացնելու, օգտակար նյութերով հագեցնելու և հողի կառուցվածքը բարելավելու նպատակով: Հաճախ սիդերատներին կոչում են կանաչ պարարտանյութ:
Որպես կանոն, սիդերատները արագ կանաչ զանգված են ձևավորում, որը հնձվում և թողնվում է հողի վրա որպես պաշտպանիչ շերտ կամ խառնվում է հողի հետ որպես սնունդ: Իսկ հողի մեջ մնացած արմատները որոշ ժամանակ անց փտում են հարստացնելով հողը ու միևնույն ժամանակ ծակոտկեն ու ջրա-օդաթափանց դարձնելով այն:
Միևնույն ժամանակ սիդերատները, իրենց թփերով ստվերելով գրունտը և հզոր արմատներով ճնշում են մոլախոտերին:
Բացի այդ սիդերատները բարենպաստ կենսապայմաններ են ստեղծում օգտակար միկրոօրգանիզմների, որդերի և այլ մանր միջատների համար, իսկ հնձվելուց հետո լավ կեր են դառնում:
Կան նաև շատ սիդերատներ, որոնք այլ մշակաբույսերի կողքին աճելով, իրենց արտադրություններով բարենպաստ ազդեցություն են ունենում դրանց վրա կամ վանում են վնասատուներին:
Սիդերատների՝ մարգերի ազատվելուց հետո իրականացված աշնանացանը պաշտպանում է հողը քամու և ջրային էրոզիայից, նպաստում են ձյան կուտակմանը, ինչը պաշտպանում է հողը ցրտահարումից:
Եթե հողը խիստ անբերրի է, ապա խորհուրդ է տրվում մեկ տարի այն ցանել միայն սիդերատներով՝ անընդհատ հնձելով ու նոր ցանք կատարելով: Մնացած դեպքերում սիդերատներ ցանում են հիմնական մշակաբույսերից առաջ, հետո կամ կողքին:
Սիդերատները, ըստ գործառույթի, կարելի է բաժանել հետևյալ խմբերի
- մթնոլորտից ազոտի կորզում և կուտակում – լոբազգիներ;
- ֆոսֆատների փոխակերպում դյուրայուրացվելի ձևերի – լոբազգիներ, մանանեխ, հնդկացորեն;
- ազոտի կորզում հողից, հողի հանքայնացումից պաշտպանություն – խաչածաղկավորներ, հացահատիկայիններ;
- հողի փխրեցում մեծ խորությամբ – մանանեխ, բողկ, լուպին, կորնգան, հնդկացորեն;
- պաշպանություն նեմատոդներից – լոբազգիներ, արևածաղիկ, ֆացելիա:
Սիդերատներն ըստ ընտանիքների
Լոբազգիներ
Լուպին (Lupine, Люпин, լատ.՝ Lupinus) 
Լոբի (Phaseolus, Фасоль, լատ.՝ Phaséolus) 
Կորնգան (Onobrychis, Эспарцет, լատ.՝ Onobrýchis) 
Սոյա (Soybean, Соя, լատ.՝ Glycine max) 
Ոսպ (Lens, Чечевица, լատ.՝ Lens) 
Սերադելլա (Ornithopus, Сераделла, լատ.՝ Ornithopus) 
Ոլոռ (Pisum, Горох, լատ.՝ Písum) 
Սիսեռ (Chickpea, Нут, լատ. Cicer arietinum) 
Առվույտ (Medick, Люцерна, լատ.՝ Medicágo) 
Տափոլոռ (Spring vetchling, Spring pea, Сочевичник, Чи́на весе́нняя, լատ.` Láthyrus vérnus) 
Իշառվույտ (Melilot, Донник, լատ.՝ Melilótus) 
Վիկ ցանքային (Common vetch, Вика посевная, լատ.՝ Vicia sativa) 
Երեքնուկ (Clover, Клевер, լատ.՝ Trifolium)
Գաղտրիկազգիներ
Խաչածաղկավորներ
Մանանեխ (Sinapis, Горчица, լատ.՝ Sinápis) 
Բարբարուկ (Bittercress, Суре́пка обыкнове́нная, լատ.՝ Barbarea vulgaris) 
Բողկիկ (Raphanus, Редька масличная, լատ.՝ Raphanus) 
Կանճրակ (Rapeseed, Рапс, լատ.՝ Brássica nápus)
Հացահատիկայիններ
Վարսակ (Oat, Овес, լատ.՝ Avéna) 
Գարի (Barley, Ячмень, լատ.՝ Hórdeum) 
Աշորա (Rye, Рожь, լատ.՝ Secále cereále) 
Ցորեն (Wheat, Пшеница, լատ.՝ Tríticum)
Հնդկացորենազգիներ
Աստղածաղկազգիներ
Արևածաղիկ (Sunflower, Подсолнечник, լատ.՝ Helianthus) 
Վաղենակ (Calendula, Календула, լատ.՝ Caléndula)
Հավակատարազգիներ
Հնդկոտեմազգիներ
