Category Archives: Պտղատու լիանաներ

Պերեսկիա

Պերեսկիան (անգլ․՝ Pereskia, ռուս․՝ Переския, լատ․՝ Pereskia) կակտուսների երկու տեսակներից բաղկացած փոքր ցեղ է։ Պերեսկիաները նման չեն կակտուսների տարածված այլ տեսակներին, դրանք

տերևներ և ճյուղեր ունեն: Ցեղն անվանվել է 16-րդ դարի ֆրանսիացի բուսաբան Նիկոլա-Կլոդ Ֆաբրի դե Պեյրեսկի պատվին։

Պերեսկիայի տեսակները

Պերեսկիա փշոտ (անգլ․՝ Barbados goosberry, ռուս․՝ Переския шиповатая, լատ․՝ Pereskia aculeata)

Պերեսկիա փշոտը սաղարթավոր լիանա է, որը կարող է հասնել մինչև 10 մ բարձրության:  Հայրենիքը Հյուսիսային Ամերիկայի արևադարձային գոտին է։  Այն լավագույնս աճում է չոր պայմաններում և ծաղկում է նույնիսկ վատ խնամքի դեպքում:  Այս տեսակը ծաղկում է ամռանը և ունի և՛ ծաղիկներ, և՛ հատապտուղներ։  Ասում են, որ դրա տերևներն ու պտուղները ուտելի են և սննդարար։

Պերեսկիա Վեբեռի (անգլ․՝ , ռուս․՝ Переския Вебера, լատ․՝ Pereskia weberiana)

Խնամքը տան պայմաններում

  • Ծաղկելը։ Երկարատև է: Հաճախ տևում է ամբողջ ամառային և աշնանային ժամանակահատվածում:
  • Լուսավորությունը։ Առավոտյան անհրաժեշտ է արևի ուղղակի լույս, կեսօրից հետո մի թեթև ստվերում են կամ ապահովում են ցրված, պայծառ լույսով։ Խորհուրդ է տրվում դնել հարավային պատուհանագոգին։
  • Ջերմաստիճանային ռեժիմ։ Վեգետացիոն շրջանում օդի լավագույն ջերմաստիճանը +22…+23°C տիրույթում է։ Հանգստի շրջանի սկսվելուց մի քանի օր շուտ և ողջ շրջանում թուփը տեղափոխում են զով տեղ (մոտ +15°C)։ Դիմանում է մինչև -4°C կարճատև ցրտահարությանը։
  • Ջրելը։ Երաշտադիմացկուն է ։ Ակտիվ աճի ժամանակ, շոգ եղանակին պերեսկիան հաճախակի են ջրում։ Ջրում են հողի վերին շերտը 3-4 սմ խորությամբ չորանալուց հետո։
  • Օդի խոնավությունը։ Հանգիստ աճում է սենյակի ոչ խոնավ միջավայրում։ Փոշուց մաքրելու համար բույսը պարբերաբար ցնցուղով ցողում են։ Ամառան շոգ օրերին թուփը կարելի է ցողել հնեցված ջրով:
  • Սնուցումը։ Կատարվում է մայիս-սեպտեմբեր ամիսներին՝ 4 շաբաթը մեկ։ Օգտագործում են կակտուսների և սուկուլենտների համար նախատեսված հանքային համալիրի հեղուկ պարարտանյութեր։ Մնացած ամիսներին սնուցում չի տրվում։
  • Տեղափոխելը։ Քանի դեռ թուփը երիտասարդ է, կարող է այն երկու և ավելի անգամ նոր, ավելի մեծ ծաղկաման տեղափոխելու կարիք առաջանալ։ Մեծահասակ թուփը նոր ծաղկաման են տեղափոխում միայն անհրաժեշտության դեպքում, երբ ծաղկամանում նեղվածք է առաջանում։ Թուփը տեղափոխում են հողագունդը չվնասելով։
  • Բազմացումը։ Կտրոններերով և սերմերով։
  • Վնասատուները։ Սարդոստայնային տիզ և ալյուրատիզ:
  • Հիվանդությունները։ Մոխրագույն և արմատային փտախտ:

Արտաքին հղումներ

Հիքամա

Հիքաման (անգլ․՝ Jicama, Mexican yam bean, Mexican turnip ռուս․՝ Хикама, Пахиризус вырезной, չին․՝ 凉薯, լատ․՝ Pachyrhizus erosus) ծագումով Մեքսիկայից և Կենտրոնական Ամերիկայից, լոբազգի լիանա խոտաբույս է, որը մշակվում է մեծ, ուտելի արմատապալարների համար։ Ծաղիկները կապույտ կամ սպիտակ են լինում, պատիճները Լիմայի լոբու պատիճների նման են։ Հայտնի են հիկամայի մի քանի տեսակներ, բայց

շուկաներում ամենատարածվածը Pachyrhizus erosus է, որն ունի երկու մշակված ձևեր` jicama de agua և jicama de leche։

Հիքամայի մի փոքր քաղցրահամ արմատապալարը ուտում են ինչպես հում՝ առանձին կամ այնպես էլ աղցանների մեջ, այնպես էլ խաշած կամ տապակած։

Հիքաման արևադարձային բույս է, կարող է բազմացվել սերմերով և արմատապալարներով։ Սերմերն ունեն բավականին ցածր ծլողունակություն։

Հղումներ

ՇՇԱԴԴՈՒՄ

Շշադդումը (անգլ․՝ Calabash, Bottle gourd, ռուս․՝ Лагенария, լատ․՝ Lagenaria siceraria), դդմազգիների (Chenopodiaceae) ընտանիքի Lagenaria ցեղի Vulgaris ընտանիքին պատկանող միամյա, միատունկ մշակաբույս է։

Շշադդմի պտուղները կարող են ունենալ տարբեր չափսեր և ձևեր, մասնավորապես՝ շշաձև, երկարավուն, գլանաձև և այլն։ Լրիվ հասունացման շրջանում պտղի ներքին հյուսվածքները չորանում են, արտաքին պատը փայտանում է, կարծրանում և ամրանում։ Սննդի համար պիտանի են երկարավուն պտուղներով բույսերը՝ միայն մատղաշ վիճակում։

Շշադմի հայրենիքը համարվում է Հարավային Աֆրիկան, ըստ որոշ դիտարկումների նաև Հնդկաստանը և Միջին Ասիան։ Չինաստանում շշադդումը սկսել են մշակել շուրջ 2000 տարի առաջ։

Պտուղների երկարությունը հասնում է 1,5-2 մետրի, քաշը 3-7 կգ։ Պտղից պատրաստում են աղցաններ, տարբեր սոուսներ, պյուրե, խավիար և բլիթներ։ Թերհաս պտուղը, ինչպես դդմիկի դեպքում, տապակում են, թթու դնում, մսով և բրնձով լցոնում, կամ չորացնում են։

Շշադդումը մագլցող բույս է, ուստի հենարաններ կամ թառմա են սարքում, կամ ցանում են ծառերին, ցանկապատերին մոտ։

Շշադդմի ծաղիկները խոշոր են, սպիտակ և բացվում են օրվա երկրորդ կեսին, լրիվ բացվում են երեկոյան ժամերին, երբ շրջակայքում միջատները քիչ են։ Այս պատճառով, լավ բերք ստանալու համար անհրաժեշտ է արհեստական փոշոտում անել, քանի որ բույսը խաչաձև փոշոտվող է։ Մեկ բույսից կարող է ստացվել մինչև 30 կգ բերք։ Սերմ ստանալու համար սովորաբար թողնում են առաջին պտուղները, որոնք հասունանում են աշնանը։ Սերմերը պահում են օդի 16-20 °C ջերմության պայմաններում։ Կեղևն ամրանալուղց հետո սերմերը կտրում-հանում են։

Շշադդմի պտղի գագաթնային մասը հեռացնելով և սերմնազատելով կարելի է այն օգտագործել որպես կճուճ կամ այլ ամանեղեն։

Շշադդմի երկու գլխավոր հատկանիշերը

Շշադդմի պտղի մի մասը կարելի է ծայրից կտրել ու օգտագործել, իսկ թփին մնացած մասը, ապաքինելով իր “վերքը”, կշարունակի աճել ու երկարել։ Միայն թե, կտրել պետք է չոր եղանակին, որ կտրված տեղը արագ փակվի և սնկային վարակ չներթափանցի պտղի մեջ։

Մյուս հատկանիշն այն է, որ շշադդումը շատ բարձր բերքատվություն ունի։ Երկարավուն շշադդմի պտուղնորն, օրինակ, շատ արագ են մեծանում՝ երկու շաբաթում հասնում են 1,5-1,8 մետր երկարության։

Տնկելը

Բաց գրունտում շշադդումն աճեցնում են սածիլներով կամ անմիջապես ցանելով։ Հողը նախապատրաստում են նախորդող աշնանը՝ փորում են և պարարտացնում փտած գոմաղբով, իսկ գարնանը, ձյան հալչելուց հետո, մեկ անգամ էլ են փխրեցնում հողը և, վերին շերտի չորանալուց հետո, հարթեցնում։

Անմիջապես գրունտում ցանելու դեպքում, այնպիսի ժամկետ են ընտրում, որպեսզի հետադարձ ցրտերը չհամընկնեն 10-15 սմ բարձրության հասած ցողունների հետ։

Սածիլները բաց գրունտ պետք է տեղափոխել մեծ զգույշությամբ՝ բույսի արմատները շատ նուրբ են լինում։ Մարգում փոքրիկ փոսիկներ են բացում, որտեղ տնկում են սածիլները։ Փոսիկների միջև պետք է լինի առնվազն մեկ մետր հեռավորություն։

Շշադդմին լավ, պայծառ լուսավորություն է անհրաժեշտ, իսկ հողը պետք է պարարտ ու ոչ թթվային լինի։ Տնկելուց հետո ջրում են գոլ ջրով՝ մեկ բույսին մոտ մեկ լիտր ջուր ապահովելով։

Ուշադրություն։ Բաց գրունտի պայմաններում, արաջին շաբաթվա ընթացքում պետք է պաշպանել բույսը կիզիչ արևից։

Խնամքը

Խնամքը պետք է սկսել սածիլը բաց գրունտ տեղափոխելու օրվանից։

  1. Անմիջապես տնկելուց հետո պետք է չոր, փտած գոմաղբով կամ տորֆով մուլչապատել ցողունի շուրջը։
  2. Անհրաժեշտության դեպքում, գիշերները պետք է ջերմամեկուսացնել ողջ բույսը՝ ընդհուպ մինչև ծաղկելը։
  3. Երբ թուփը հասնի մինչև մեկ մետր բարձրության, անհրաժեշտ է հետագա աճի համար հենարան ապահովել։
  4. Երկու մետր բարձրության հասնելուց հետո գագաթը կարելի է կտրել։ Որպեսզի պտուղները պինդ ու մեծ լինեն, կարելի է նոսրացում անել՝ հեռացնել որոշ ճյուղավորումներ ու սերմնարաններ։
  5. Շշադդմին փոշոտում են միջատները, բայց լավ բերք ստանալու համար անհրաժեշտ է արհեստականորեն փոշոտել։ Պտուղները լիովին հասունանում են փոշոտումից 1,5-3 ամիս անց։
  6. Վեգետացիոն ողջ շրջանում անհրաժեշտ է փխրեցնել հողը՝ լավացնել թթվածնի հոսքը դեպի արմատները։
  7. Ջրել պետք է ամեն օր, գոլ ջրով։

Սնուցումը

Խորհուրդ է տրվում երկու շաբաթը մեկ լրացուցիչ սնուցում ապահովել շշադդմի համար՝ հողը հաջորդաբար պարարտացնել օրգանական և ոչ օրգանական պարարտանյութերով։ Սերմնարանների սաղմնավորման ժամանակ, շատ արդյունավետ է փայտի մոխիրով պատրաստված լուծույթով ջրելը։ 10 լիտր ջրին 2 բաժակ մոխիր են խառնում։

Բազմացումը

Սածիլներ սկսում են աճեցնել մարտ-ապրիլին։ Սերմերը նախապես, մեկ օր թրջում են։ Ցանում են օրգանական նյութերով ոչ շատ հագեցած հողում՝ երեք սանտիմետր խորությամբ։ Առաջին ծիլերը հայտնվելուց հետո, դրանք տեղափոխում են առանձին ծաղկամաններ։ Սածիլների հետագա խնամքը չի տարբերվում սովորական դդմի խնամքից։ Սածիլները բաց գրունտ տեղափոխելու համար պատրաստ են լինում 35-40 օրից։

Հիվանդություններ և վնասատուներ

Այլ դդմազգիների համեմատ շշադդումն ավելի կայուն է հիվանդությունների ու վնասատուների նկատմամբ։ Ճիշտ խնամքը, պտուղների մեկուսացումը հողից և գռունտը չճահճացնելը կազատեն ձեզ համարյա բոլոր խնդիրներից։ Պետք չէ շշադդում աճեցնել այն տեղում, որտեղ մինչ այդ աճեցրել եք վարունգ, դդմիկ, դդում կամ այլ դդմազգիներ։ Լավագույն նախորդող մշակաբույսերն են՝ կաղամբը, կարտոֆիլը, այլ պալարային մշակաբույսերը, լոբազգիները և սոխը։

Հղումներ

Թաղարի մեջ խաղող աճեցնելը

Թաղարի մեջ խաղող աճեցնելն այնքան էլ բարդ խնդիր չէ:
Խաղողի որ տեսակն ընտրել
Սկզբունքորեն խաղողի բոլոր տեսակներն էլ կարելի է աճեցնել համապատասխան չափսի թաղարի մեջ, սակայն գաճաճ տեսակներն ընտրելը ճիշտ է:

Թաղարի չափսերը

Խաղող աճեցնելու համար անհրաժեշտ է օգտագործել 57-76 լիտրանոց թաղար, որն ունի նվազագույնը 30 սմ խորություն և 54 սմ լայնք:

Ե՞րբ տնկել

Տնկելու համար լավագույն ժամանակը գարունն է, սակայն, արդեն իսկ արմատակալած որդատունկն իր հողագնդով ցանկացած ժամանակ կարելի է տեղափոխել թաղարի մեջ :

Տեղը

Թաղարը պետք է տեղադրել արևկող, չոր տեղում: Բույսի առնվազն 6 ժամ արևի տակ գտնվելը պարտադիր պայման է:

Հողախառնուրդը

Այգու ծանր հողը պիտանի չէ, լավ կլինի օգտագործել թեթև, փխրուն, պարարտ հողախառնուրդ: Լավ դրենաժային շերտն էլ պարտադիր է:

Ջրելը

Ջրում են պարբերաբար և առատ՝ մշտապես պահպանելով հողի թեթև խոնավությունը:

Սնուցումը

Պարարտացնում են հողախառնուրդին փտած գոմաղբ կամ հասուն կոմպոստ խառնելով: Երկրորդ տարուց սկսած գարնանը պարարտացնում են ավելի շատ ֆոսֆոր և կալիում պարունակող պարարտանյութերով:

Виноградные лозы можно успешно выращивать в горшках в небольшой теплице или в закрытом внутреннем дворике.

Однолетнюю лозу сажают на первый сезон в 20-см горшок, на второй — в 30—40-см горшок.

Летом этого второго сезона дайте лозе развить один хороший стебель и остановите его рост, когда он достигнет длины около 2 м. Подоприте стебель рейкой.

Во вторую зиму удалите невызревшие ветки. Воткните в почву три-четыре рейки по краю горшка или деревянную либо проволочную опору, как для палиантовых роз. Привяжите к опоре стебель так, чтобы он образовал кольцо. Когда кольцо замкнется, обрежьте стебель. Удалите все нижние боковые побеги, чтобы штамб до кольца оставался чистым.

Дайте лозе во второй сезон принести символический урожай из двух гроздей. В последующие годы увеличивайте число оставленных гроздей, но не более одной на годичном приросте, на расстоянии 30 см от следующей, так что общее их число составит 5—8 гроздей.

Обрезайте лозу по способу плодовых звеньев.

Поливайте и подкармливайте, как и другие плодовые культуры, выращиваемые в горшках. Пересаживайте каждую зиму, меняя субстрат.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++

Для выращивания культуры винограда в горшках, растения в этот период роста хорошо поливают и при необходимости в дальнейшем подвязывают к колышкам. Когда наступает период похолоданий, листья у них начинают опадать. Именно тогда лозу выкапывают и пересаживают в горшки размером в 35 см в глубину.
Почвенная смесь должна быть достаточно жирная и песчанистая. У культуры винограда следует сделать короткую обрезку, и в течение всего зимнего периода хранят в горшках в подвале.
Начиная с апреля их можно перенести в холодную оранжерею, в помещение для выгонки. Выставляют как можно ближе к рамам. Если позволит погода, их выносятся на солнце и воздух. Возможно даже и вкапывают в парник.
Здесь лозу, как культуру винограда в горшках, подвязывают, продолжают ухаживать за ними, поливать, рыхлить, пропалывать вплоть до конца сентября. Побеги, которые появляются сбоку глазков растения, в основном отмирают сами, но если и развиваются до 85 см, то их все равно надо срезать.
Подрезку следует сделать и для самой лозы. Обрезают на высоте 1—1,5 м, кроме этого, вырастающий побег всего на 5 см. После этого, растения немного промораживают, убирают листья, подрезают корни винограда, которые вышли за пределы горшка.
С этого момента до декабря-января культура винограда в горшках должна содержаться в холодном погребе. После этого вносят в теплицу в прохладном месте. Оставляют самые толстые, глазки, с тупой закругленной верхушкой, остальные вырезают.
В теплице виноградная лоза будет развиваться постепенно, чтобы почки набухали постепенно. Когда появятся кисти (цвет), тогда культура винограда в горшках переносится в другую часть теплицы, где будет прохладнее и при меньшем тепле ее кисти будут более плотные и круглые. Горшки, когда будут стоять на земле, позволят корням проникнуть в почву.
При появлении ягод, следует обрезать все растущие побеги, оставив конечный. Культуру винограда в горшках поливают и подкармливают. Удобрение из голубиного помета и коровьего навоза разводят в воде (300 г на 10 ведер воды), смеси дать перебродить и отстояться. Поливать ежедневно.

Choosing a Pot

For growing grapes in containers, choose a large and sturdy container that can support this vigorous vine. A 15-20 gallon (56.7812-75.7082 liter) pot that is at least 16-18 inches (40.64-45.72 sm) deep and 18-24 inches (45.72-60.96 sm) wide is sufficient. Start with a smaller sized pot and then repot the plant in a larger one.
Choose pots that are at least 24 inches wide and 16 inches deep, according to the University of Vermont. These large pots ensure adequate room for grapevine’s long roots.
Кроме обычных комнатных растений, на окнах и балконах квартир можно выращивать кустики винограда. Виноград хорошо освежает и очищает воздух в комнате. По своей красоте виноградная лоза может конкурировать со многими комнатными растениями. С помощью обрезки и прищипки зеленых побегов кусту винограда можно придавать любую форму. Виноградные листья очень красивы и довольно разнообразны по внешнему виду у разных сортов. При правильном уходе куст винограда начинает плодоносить уже на второй или третий год после посадки.
Для выращивания винограда в квартире подойдут комнаты, в которых окна обращены на юг или юго-запад, это же касается балконов или лоджий. Если выращивать виноград в помещениях, где он не будет освещаться прямыми солнечными лучами, то расти он будет хорошо, но не будет плодоносить, потому что для закладки плодовых почек необходим прямой солнечный свет. Для выращивания в комнате подойдет любой слабо или средне рослый сорт винограда, например Прим, Восторг, Тимур, Русский ранний. Чтобы получить урожай винограда, выращиваемого в комнате, необходимо чтобы высаженные сорта были обоеполыми. Для выращивания виноградного кустика на первый год подойдет цветочный горшок емкостью 4-5 литров, на второй и третий год выращивания виноградного кустика необходимо использовать емкости конической формы емкостью 8-10 литров. Для выращивания в комнате винограда готовят почвенный субстрат из 1/3 перегноя, 1/3 дерновой земли и 1/3 речного песка. Желательно в приготовленную почвенную смесь добавить 1 стакан древесной золы или 1/2 стакана полного минерального удобрения. Можно приобрести для высаживания саженца и готовый универсальный грунт, но только с нейтральной реакцией.
Чтобы вырастить в комнате продуктивный куст винограда, лучше высаживать двухлетний саженец, но подойдет и хорошо развитый однолетний. Посадку желательно произвести в конце марта или начале апреля.
Перед посадкой корни саженца необходимо поместить в воду на 2-3 дня, предварительно подрезав их на длину 10-12 см. Можно при вымочке саженца использовать стимуляторы корнеобразования, например, корневин. После подготовки саженца к посадке на дно емкости насыпают холмиком приготовленный почвенный субстрат и ставят на него саженец, расправляя на холмике корешки, и засыпают землей. После посадки саженца его поливают и досыпают грунт в емкости до необходимого уровня. Чтобы на высаженном саженце не подсыхали верхние почки, их присыпают земляным холмиком или сверху устанавливают пластиковый колпачок с отверстием, например, обрезанную верхнюю часть пластиковой бутылки. Когда почки начнут распускаться, земляной холмик или пластиковый колпачок убирают. Поливают высаженный саженец после начала роста побегов примерно раз в неделю.
В дальнейшем уход за виноградным кустом в комнате можно совмещать с уходом и за комнатными растениями: поливы, подкормки минеральными удобрениями. К сожалению и в комнате виноград может заболеть грибковыми заболеваниями или может быть поврежден вредителями, чтобы этого не допустить необходимо кустики винограда по листьям обрабатывать периодически защитными препаратами, лучше биологическими не реже одно раза в два месяца. За первый год вегетации необходимо вырастить два хорошо развитых побега. Из них на следующий год можно сформировать плодовые стрелки и получить первый урожай. В условиях квартиры нет естественного хода температур и влажности, нет холодных ночей и прохладных дней, поэтому естественный листопад очень медленный, может затянуться до глубокой зимы, поэтому старые листья можно удалить, не дожидаясь листопада и произвести обрезку побегов. Вынужденного периода покоя у виноградного растения в комнатных условиях нет. Учитывая то, что в комнате воздух, как правило, достаточно сухой, а виноградному растению такой воздух больше всего и подходит, эти растения хорошо растут и плодоносят.
Очень хорошо выращивать виноград на балконе, особенно на открытом. Чтобы виноград плодоносил, балкон должен быть на южной или юго-западной стороне дома. Уход за ним такой же, как и в комнате, разве что чаще нужно поливать. Кроме того, что виноградный куст на балконе может дать хороший урожай ягод, он еще отлично затеняет окно и служит оригинальным декоративным украшением балкона.
Виноградный куст на балконе в емкости может и зимовать, если его хорошо укутать после обрезки вместе с емкостью старыми одеялами, а сверху обвернуть пленкой. Если в доме есть подвал, то растение после обрезки можно до февраля туда опустить. Уборку урожая винограда в квартире или на балконе производят выборочно, по степени созревания гроздей.
По мере роста виноградного куста в комнате его необходимо пересаживать в емкости большего объема. Делать это лучше осенью. Сама процедура пересадки для виноградного растения происходит достаточно безболезненно. Желательно виноградный куст с комом земли перенести в большую емкость. А затем промежутки между старым комом земли и стенками новой емкости засыпать свежей землей.
При правильном уходе куст винограда в комнате может расти на протяжении многих лет, так в емкости объемом 40-50 л при регулярных подкормках растение хорошо расти и плодоносить в течение десяти лет и более.
Так как в домашних условиях место размещения виноградного куста ограничено, то формировку его лучше сделать компактной: небольшой веер или кордон. Растущие побеги необходимо регулярно подвязывать и проводить все зеленые операции на растении: пасынкование, прищипку растущих побегов и последующую их чеканку.

Խաղողի “բարեկամ” և “թշնամի” բույսերը

Խաղողի համար օգտակար հարևան աբույսեր

Թրթնջուկ (Common Sorrel, Щавель кислый, Rumex acetosa)
+53
Ոլոռ (Pea, Горох посевной, Pisum sativum)
+45
Կանթեղախոտ մեծ (Greater Celandine, Чистотел большой, Chelidonium majus)
+37
Մանանեխ (SinapisГорчица жёлтая, Sinapis)
+28
Սոխ (Onion, Лук репчатый, Allium cepa)
+28
Բողկ (Radish, Редька огородная, Raphanus sativus)
+25
Շվեյցարական մանգոլդ (Swiss chard, Мангольд, Bēta vulgāris subsp. vulgaris var. vulgaris)
+25
Եռագույն մանուշկ (Johnny Jump up, Анютины глазки, Víola trícolor)
+24
Ծաղկակաղամբ (Cauliflower, Капуста цветная, Brassica Cauliflora)
+23
Ամսաբողկ (Редис, Raphanus sativus)
+22
Սպանախ (SpinachШпинат огородный, Spinacia oleracea)
+22
Ճակնդեղ (Свекла столовая)
+22
Առվույտ  (Alfalfa, Люцерна посевная, Medicago sativa)
+18
Սեխ (Muskmelon, Дыня, Cucumis melo)
+14
Գետնաելակ (Strawberries, Земляника, Fragaria)
+14
Գազար (Carrot, Морковь, Daucus carota subsp. sativus)
+13
Վարունգ (Cucumber, Огурец, Cucumis sativus)
+13
Սամիթ (Dill, Укроп огородный, Anethum graveolens)
+5
Կաղամբ (Капуста белокочанная, Brassica oleracea)
+5
Լոբի (Common bean, Фасоль обыкновенная кустовая, Phaseolus vulgaris)
+2
Կոտեմ (Cress, Кресс-салат, Lepidium sativum)
+2
Կակաչ քնաբեր (Opium poppy, Мак снотворный, Papaver somniferum)
+1

Խաղողի համար չեզոք հարևան բույսեր

Ֆենխել (Fennel, Фенхель, Foeniculum)
0
Սխտոր (Garlic, Чеснок, Allium sativum)
0
Կոլրաբի (KohlrabiКольраби, Brassica oleracea var. gongylodes)
0
Դդում (Pumpkin, Тыква, Cucurbita)
0
Երեքնուկ հոլանդական (Dutch clover, Клевер ползучий, Trifolium repens)
0

Խաղողի համար թույլ վնասակար հարևան բույսեր

Բադրիջան (Eggplant, Баклажаны, Solanum)
-2
Սրոհունդ (Hypericum, Зверобой, Hypericum)
-3
Հովվամախաղ  (Capsella, Пастушья сумка, Capsélla)
-3
Մաղադանոս (Parsley, Петрушка, Petroselínum)
-6
Իշառվույտ (Sweet clover, Донник, Melilotus)
-12
Հարսնախոտ (Physalis, Физалис, Physalis)
-12
Երեքնուկ մարգագետնային (Red clover, Клевер луговой, Trifolium pratense)
-12
Կարտոֆիլ (Potato, Картофель, Solanum tuberosum)
-13
Պղպեղ (Pepper, Перец, Capsicum)
-13
Ուրց (Thymus, Чабрец, Thymus)
-15
Նեխուր (Celery, Сельдерей, Apium)
-18
Քիմիոն (Caraway, Тмин обыкновенный, Carum carvi)
-18
Երիցուկ հոտավետ (Pineappleweed, Ромашка пахучая, Matricária discoídea)
-19
Տամկախոտ (Chickweed, Мокрица, Stellária média)
-20

Խաղողի համար խիստ վնասակար հարևան բույսեր

Խատուտիկ սովորական (Common dandelion, Одуванчик лекарственный, Taráxacum officinále)
-21
Արևածաղիկ (Подсолнечник)
-21
Օշինդր սովորական (Common mugwort, Полынь обыкновенная, Artemísia vulgáris)
-21
Մամրիչ (Clematis, Клематис, Clematis)
-21
Եղինջ այրող (Annual nettle, Крапива жгучая, Urtíca úrens)
-23
Եզան լեզու (Plantains, Подорожник, Plantago)
-23
Վաղենակ դեղային (Pot marigold, Ноготки лекарственные, Calendula officinalis
-23
Դաշտավլուկ (Kentucky bluegrass, Мятлик луговой (газонная трава), Poa pratensis)
-24
Տերեփուկ կապույտ (Cornflower,Василёк синий, Centauréa cyánus)
-24
Կանեփ (Cannabis, Конопля посевная, Cánnabis satíva)
-24
Կղմուխ, Հղինեի խոտ (InulaДевясил, Inula)
-25
Հազար մշակովի (Lettuce, Салат-латук (листовой), Lactūca sātiva)
-25
Պրաս (Leek, Лук-порей, Āllium pōrrum)
-28
Սիզախոտ (Couch grass, Пырей ползучий, Elytrígia répens)
-28
Լոլիկ (Tomato, Томаты, Solanum lycopersicum)
-30
Սոխ կտրող (Chives, Лук-резанец, Állium schoenoprásum)
-30
Կտավախոտ սովորական (Common toadflax, Льнянка обыкновенная, Linaria vulgaris)
-31
Լվածաղիկ (Tansies, Пижма, Tanacetum)
-32
Եզան լեզու մեծ (Broadleaf plantain, Подорожник большой, Plantago major)
-33
Կծվիչ սովորական (HorseradishХрен, Armoracia rusticana)
-35
Ճնճղապաշար (Common Knotgrass, Горец птичий, Polygonlum aviculare)
-35
Դառը օշինդր (Absinthe, Полынь горькая, Artemísia absínthium)
-41
Պատատուկ դաշտային (Field bindweed, Вьюнок полевой, Convolvulus arvensis)
-41
Եգիպտացորեն (Maize, Кукуруза, Zea mays)
-42
Սև մորմ (Black nightshade, Паслён чёрный), Solanum nígrum)
-42
Հազարատերևուկ (Yarrow, Тысячелистник, Achillea millefolium)
-45

Խաղող

Խաղողը (անգլ.՝ Grape, ռուս.՝ Виноград, լատ.՝ Vítis), խաղողազգիների ընտանիքին պատկանող՝ փաթաթվող ցողունով բույս է։ Պտուղները լինում են տարբեր երանգի և կազմում են տարբեր ձևի, մեծության և խտության պտղաբույլեր՝ ողկույզներ։  Ողկույզները հասած վիճակում քաղցր հատապտուղներ են։ Խաղողի տեսակների զգալի մասն առաջացել է եվրոպական վայրի խաղողից, որն աճում է նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում (Մեղրի, Լոռի- Փամբակի կիրճեր)։

Խաղողի էտը

Խաղողի էտը պարտադիր միջոցառում է յուրաքանչյուր պարտիզպանի համար: Էտը երիտասարդացնում է խաղողի վազը ու նպաստում բերքատվության էական ավելացմանը:  Կտրելով կամ կարճացնելով շիվերը խթանում ենք նոր՝ պտղաբեր շիվերի գոյացումն ու աճը:
Գոյություն ուն 3 տիպի էտ: Դրանք, առանձին կամ համադրելով, կիրառում են, կախված խողողի տեսակից և վազի վիճակից:

Կարճ

Этот способ обрезки ещё называют «на сучок». Смысл её заключается в том,  что все побеги обрезаются довольно коротко. На каждом побеге оставляют 2-4 глазка.
Такие коротко обрезанные отводы называют сучками замещения. Они нацелены на формирование растения и выполняют омолаживающую функцию.
Делается это так: если у сучка замещения первый от основания глазок направлен внутрь, то на нём рекомендуется оставлять ещё три почки. Отвод, который начинает произрастать из первого глазка, обычно обламывают. Это позволяет сучку замещения расти наружу куста, а не внутрь. После такой обрезки на ветвях растения остаётся не более 40 глазков.

Միջին

На каждом отводе оставляют порядка восьми глазков. Это позволяет сохранить все устойчивые к холодам отводы. На кусте оставляют около 50 глазков.

Երկար

Этот вид обрезки нацелен на увеличение плодоносности растения, но такой способ подходит не всем сортам. На каждом побеге оставляют до 15 глазков. На всём растении не более 60 глазков. Длинная обрезка применяется в основном для азиатских разновидностей винограда.

Խառը

Считается наиболее популярным среди садоводов. Этот способ заключается в комбинировании длинной и короткой обрезки. Другими словами, часть побегов подрезают «на сучок». Это позволяет растению постоянно обновлять свои побеги. Другую часть побегов слегка укорачивают на плодоношение.



Ի տարբերություն պտղատու ծառերի էտի, խաղողի ճյուղերը չի կարելի կտրել անմիջապես հիմքից: Միշտ թողնում են մի փոքր կոճղիկ: Պատճառն այն է, որ խաղողի կտրվածքները ժամանակի հետ ոչ թե փակվում են, այլ չորանում:

Խաղողի խնամքը գարնանը

Սեզոնի սկզբում անհրաժեշտ է կանխել սնկային հիվանդությունները և վանել վնասատուներին։ Կանխարգելիչ միջոցառումները շատ արդյունավետ են և թույլ են տալիս պահպանել բույսի առողջությունը և ապագա բերքը:

Խաղողի թփերը բացելուց անմիջապես հետո վազերը մշակվում են երկաթարջասպով (երկաթի սուլֆատ) (300-500 գ 10 լիտր ջրին)։ Եթե ​​աչքերն արդեն փքվել են, ապա դեղաչափը կրճատվում է՝ 200-300 գ 10 լիտր ջրին։ Այս բուժումը սպանում է վազերի վրա ևմեռած սնկերը:

Երկրորդ բուժումն իրականացվում է, երբ միջին օրական ջերմաստիճանը հասնում է մոտ 10-ի և երբ հայտնվում են 3-5 տերևներով կանաչ ընձյուղներ։ Օգտագործում են Horus, Strobi պատրաստուկներ: Միաժամանակ խաղողը կարելի է մշակել միջատասպաններով և ակարիցիդներով՝ Actekllik, Decis։

Երրորդ բուժումը պետք է իրականացվի ծաղկելուց առաջ։ Կիրառում են պղինձ պարունակող պատրաստուկներ՝ Ռիդոմիլ գոլդ, Տոպազ, Հորուս։ Այս դեղերը գործում են 8-14 օր, սպանում են սնկերի լայն տեսականի, բարձրացնում բույսերի իմունիտետը։

Գարնանը խաղողը քիմիական նյութերով մշակելը բացասական հետևանքներ չի ունենում բերքի և մարդկանց առողջության վրա։ Որոշակի ժամանակ անց բոլոր քիմիական նյութերն ամբողջությամբ դուրս են են մղվում բույսից՝ ողկույզների հասունացումից շատ առաջ:

Սնուցումը

Առաջին երեք տարիներին երիտասարդ խաղողները սնուցման կարիք չունեն: Տնկելու ժամանակ փոսի մեջ լցված պարարտանյութերը բավարարում են։ Երիտասարդ բույսերին թույլ չեն տալիս պտուղ տալ, նրանց ողջ ուժը գնում է ընձյուղների ամրացմանն ու ձևավորմանը։ Կյանքի չորրորդ տարում արդեն թույլատրում են պտուղներ ձևավորել։ Իսկ խոշոր ողկույզների ձևավորումը խթանելու համար անհրաժեշտ է լավ սնուցում։

Խաղողի համար պարարտանյութը պետք է կիրառվի հիմնական արմատների խորության վրա: Այդպես, սննդարար նյութերը լավ են կլանվում: Փորձառու այգեպանները խաղող տնկելիս, թփի մոտ խողովակ են թաղում, որով հետո սնուցում և ջրում են բույսը։ Հակառակ դեպքում սննդարար լուծույթները լցնում են թփից 50-80 սմ հեռավորության վրա փորված ակոսի մեջ՝ ամբողջ տրամագծով։ Ակոսի խորությունը՝ 40-50 սմ։

Յուրաքանչյուր սնուցումից առաջ խաղողի թփերը լավ ջրվում են։ Մեկ մեծահասակ խաղողի համար հիմնական գարնանային սնուցումը տալիս են հետևյալ լուծույթով՝ 10 լիտր գոլ ջուր, 2 ճաշի գդալ սուպերֆոսֆատ, 1 ճաշի գդալ ամոնիումային սելիտռա, 1 ճաշի գդալ կալիումի սուլֆատ։

Այս սնուցումն արվում է երբ թուփը դեռ չի արթնացել և գտնվում է հանգստի վիճակում։

Երկրորդ սնուցումն արվում է ծաղկելուց 2 շաբաթ առաջ՝ նույն լուծույթով։

Երրորդը կատարվում է ողկույզների ձեւավորումից հետո: Բայց ազոտի բաղադրիչը՝ ամոնիումային սելիտրան հանվում է լուծույթի բաղադրությունից։ Ազոտի ավելցուկը կհանգեցնի կանաչ զանգվածի անհարկի աճի:

Սնուցելու համար կարելի է նաև համալիր պարարտանյութեր կիրառել՝ Master, Florovit, Isabion:

Օրգանական պարարտանյութերից օգտագործում են փտած գոմաղբ, թռչնաղբի թուրմ և գոմաղբի հեղուկ։

Սաղարթային սնուցումները հիանալի լրացնում են արմատային սնուցումները: Խաղողի տերեւները արագ կլանում են օգտակար տարրերը։ Կարելի է համալիր պարարտանյութեր կիրառել՝ Master, Florovit, Isabion: