Ֆիկուս կաուչուկաբեր

Ֆիկուս կաուչուկաբերը (անգլ.՝ Ficus elastica, Rubber fig, Rubber bush, Rubber tree, Rubber plant, Indian rubber bush, ռուս.՝ Фикус каучуконосный, Фикус эластичный, լատ.՝ Ficus elastica) թթազգիների ընտանիքի ֆիկուս ցեղի տեսակ է: Իր հայրենիքում՝ Հյուսիսարևելյան Հնդկաստանում և Ինդոնեզիայի Սումատրա և Յավա կղզիներում մինչև 30 մետր բարձրության ծառ է: Մեզանում շատ տարածված, գեղեցիկ սենյակային բույս է: Հնուց համարվում է ընտանեկան բարեկեցության ծառ: Սենյակային պայմաններում չի ծաղկում:

Խնամքը

Հողախառնուրդը

Հողախառնուրդը կազմվում է տորֆի, ճմահողի, տերևային բուսահողի և գետի ավազի հավասար մասերից: Կարելի է նաև օգտագործել խանութից գնված ունիվերսալ հողախառնուրդ՝ ավելացնելով մինչև 1/5 չափով ավազ:

Տեղը

Գերադասելի է աճեցնել պայծառ, ծրված լույսով լուսավորված տեղում: Արևի ուղիղ ծառագայթները կարող են այրվածքներ պատճառել տերևներին: Կաուչուկաբեր ֆիկուսի խայտաբղետ տերևներով տեսակները ավելի շատ լույսի կարիք ունեն: Ստվերում աճեցնելու դեպքում բույսի գույները խամրում են:
Բույսը շատ վատ է տանում միջանցքահովերը և կարող է տերևաթափ լինել;
Ձմռանը բույսը պետք է ջեռուցման սարքերից հնարավորին չափ հեռու տեղադրել:
Խայտաբղետ տերևներով տեսակները կարող են ձմռանը լրացուցիչ արհեստական լուսավորման կարիք ունենալ:

Օդի ջերմաստիճանը

Ամենաբարեհարմարը օդի ջերմության 18-25 °С միջակայքն է: Ավելի բարձր ջերմաստիճանների դեպքում անհրաժեշտ է պարբերաբար ջրցողել բույսը: Օդի ջերմաստիճանի + 16 °С -ից ցած լինելը կարող է տերևաթափի պատճառ դառնալ: Կաուչուկաբեր ֆիկուսի համար կրիտիկական է համարվում +12 °С շամը, սակայն ոչ խայտաբղետ տերևներով տեսակները կարող են դիմանալ օդի ջերմաստիճանի մինչև +5 °С կարճատև անկմանը՝ պայմանով, որ ծաղկաթաղարի հողը տաք մնա: Ծաղկաթաղարի հողի սառչելը նույնպես կարող է տերևաթափ առաջացնել:
Ձմռանը կաուչուկաբեր ֆիկուսի համար գերադասելի է ապահովել +16-18 °С ջերմություն, ինչը կխոչընդոտի այդ ընթացքում սովորականից մանր տերևների առաջացումը:

Օդի խոնավությունը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը խոնավասեր է, լավ է ընդունում եռացրած ու այնուհետև սառեցված կամ թորած ջրով, պարբերական ցողումները: Սովորական, ծորակի ջրով ցողումները նույնպես ընդունելի են, բայց տերևների վրա, ջրի կաթիլների չորանալուց հետո սպիտակ բծեր են մնում:
Ձմռանը, եթե բույսը պահվում է զով, ոչ տաք սենյակում, ջրցողելու կարիք չկա:

Ջրելը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը պետք է ջրել ոչ շատ առատ ու պարբերաբար: Ջուրը պետք է լինի գոլ և առնվազն 24 ժամ հնացված: Եթե ձմռանը բույսը պահվում է տաք սենյակում, ապա պետք է հետևել, որպեսզի ծաղկաթաղարի հողը միշտ չափավոր խոնավ լինի:

Սնուցումը

Գարնանից՝ աշուն հարկավոր է երկու շաբաթը մեկ սնուցել բույսը: Սնուցումն արվում է կամ հատուկ ֆիկուսների համար նախատեսված պարարտանյութերով, կամ էլ դեկորատիվ-սաղավարթավոր բույսերի համար նախատեսված կոմպլեքսային պարարտանյութերով:
Սնուցումն արվում է ջրելու միջոցով, ընդորում, ծաղկաթաղարի հողը նախապես, պարզ ջրով խնավացված պետք է լինի:

Տեղափոխումը այլ ծաղկաթաղարի մեջ

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը արագ աճող բույս է, ուստի հաճախ է ծագում ավելի մեծ ծաղկաթաղարի մեջ բույսը տեղափոխելու անհրաժեշտությունը:
Պետք չէի սկզբանե մեծ ծաղկաթաղարի մեջ տնկել ֆիկուսը: Դա կբերի արմատների բուռն զարգացմանը՝ ի վնաս սաղարթի:
Ամեն տեղափոխելիս պետք է վերցնել 3-5 սանտմետրով ավելի մեծ տրամաչափ ունեցող և 5-6 սանտիմետրով ավելի խորը ծաղկաթաղար:
Ծաղկաթաղարի հատակին պարտադիր է ստեղծել 3-4 սանտիմետրանոց դրենաժային շերտ:

Բազմացումը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը կարելի է բազմացնել տնկաշիվերով կամ կ:

Արմատավորելու նպատակով վերցվող գագաթային կամ կողաճյուղային տնկաշիվերը կտրվում են սուր դանակով, թեքությամբ: Կտրելուց հետո, տնկաշիվը լավ լվացվում է հոսող ջրի տակ՝ այնքան, մինչև կտրվածքից դադարի դուրս գալ կաթնանման հեղուկը: Այնու հետև տնկաշիվը դրվում է արմատավորման ջրի կամ գրունտի մեջ՝ մինիջերմոցի տակ:

Կանաչատերև տեսակների տնկաշիվերը համեմատաբար դյուրին են արմատներ ձևավորում, իսկ խայտաբղետ տեևներ ունեցող տեսակների համար խորհուրդ է տրվում կիրառել որևէ արմատակալման խթանիչ՝ օրինակ «Корневин» կամ գետերոաուկսին:

Կողմնատար արմատակալմամբ բաղմացնելու համար սուր դանակով, հաստութայն 1/3-ի խորությամբ կտրվածք է արվում ճյուղի վրա, որի մեջ լուծկու հատիկ է խրվում: Այնուհետև այդ տեղը պատվում է խոնավ գրունտով ու փաթաթվում պոլիէթիլենային թաղանթով՝ այնպես, որ հնարավոր լինի պարբերաբար խոնավացնել գրունտը:

Թաղանթի տակից նորագոյացած արմատները նշմարելուց հետո ճյուղը կտրում են արմատակալած հատված տակից և տեղափոխում առանձին ծաղկամանի մեջ:

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի հիվանդություններն ու վնասատուները

Ֆիկուսի վրա հաճախ հայտնվող վնասատուներն են վահանակիրը ( diaspididae, щитовка), սարդոստայնային տիզը (spider mite, паутинный клещ, լատ.՝ Tetranychidae) և բշտիկոտները (ծոպաթևեր, տրիպսներ, thrips, трипсы, լատ.՝ Thysanoptera):
Վահանարին պետք է պարզապես մաքրել խոնավ սպունգով ու ոչնչացնել, իսկ սարդոստայնային տիզերին ու բշտիկավորներին ոչնչացնում են ցողելով բույսը «Фитоверма»-յի լուծույթով:

Աճեցման բարդություններ

Թափվում են ներքևի տերևները
Աճի ընթացքում ներքևի որոշ տերևների թափվելը բնական երևույթ է, սակայն եթե տերևներն արագ ոև շատ են թափվում, նշանակում է խնամքը թերի է՝ կամ օդի խոնավության պակաս կա, կամ սխալ ջրելու հետևանք է, կամ էլ հողում սնունդ չկա:
Բույսի տերևները կախվել են
Սենյակում շատ շոգ է և օդի խոնավությունը շատ ցածր է:
Զանգվածային տերևաթափ
Բույսը դրված է միջանցահովի տակ կամ օդի ջերմաստիճանը շատ ցածր է: Զանգվածային տերևաթափ է լինում նաև բույսը ջրխեղդ անելու դեպքում:
Տերևնարի վրա շագանակագույն բծեր են հայտնվում
Արևայրուքի հետևանք է:
Մանր շագանակագույն բծեր տերևների եզրերին
Բույսի գերպարարտացման հետևանք է:

Սենյակում կաուչուկաբեր ֆիկուս աճեցնելը հակացուցված է միայն աստմայով հիվանդներին: Արտադրվող կաուչուկի մասնիկները կարող են հիվանդի մոտ խեղդվելու նոպա առաջացնել:

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի տեսակները

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի շատ տեսակներ կան և բոլորն էլ բնական ծառից ավելի կոմպակտ են:
Տարածված տեսակներն են՝

Ռոբուստա (Robusta, Робуста) Լայն, կանաչ տերևներով, ոչ պահանջկոտ բույս է:

Բելիզ (Belize, Белиз) Տերևներն երեք գույն ունեն՝ կենտրոնում կանաչ, սպիտակ և վարդագույն եզրերում: Պահանջկոտ չէ, բայց լուսավորություն Ռոբուստայից շատ կպահանջվի: